Μια εισαγωγή πρώτα.
Με την ροή του αέρα πάνω στις επιφάνειες ελέγχου του αεροπλάνου, υπάρχει κάποια δύναμη που πρέπει να εξασκεί ο χειριστής για να τις κάνει να κινούνται. Αυτή η δύναμη σε ένα μικρό Σέσσνα, δεν είναι μεγάλη, καθώς οι επιφάνειες είναι μικρές, όπως επίσης και οι ταχύτητες. Έτσι ακόμα και ένα 8χρονο παιδί θα μπορούσε πετάξει το Σέσσνα χωρίς να είναι ..ο Ποπάυ.
Βέβαια, όσο μεγαλώνει η ταχύτητα, τόσο και πιό πολύ "βαραίνουν" τα χειριστήρια και γίνονται πιό ευαίσθητα. Αλλά και πάλι δεν είναι πρόβλημα, καθώς η μέγιστη ταχύτητα στα "ελαφρά", σπάνια ξεπερνά τους 150-160 κόμβους.
Όλα τα τζέτ, έχουν μεγάλο πεδίο ταχυτήτων. Από μηδέν εώς και 350 περίπου κόμβους. Επίσης, έχουν μεγαλύτερες επιφάνειες ελέγχου (σε ένα 747, το rudder έχει εμβαδόν...γκαρσονιέρας!). Εύκολα καταλαβαίνει κανέις, ότι οι δυνάμεις που χρειάζεται να ασκήσει ο χειριστής είναι πολύ μεγάλες. Πολύ βαριά χειριστήρια.
Εκεί έρχεται η βοήθεια του υδραυλικού συστήματος. Ο χειριστής κουνόντας τα χειριστήρια, ενεργοποιεί μέσω συρματόσχοινων (ή ηλεκτρικών καλωδίων στα FBW) υδραυλικά actuators τα οποία έχουν τεράστια δύναμη και κινούν τις επιφάνειες.
Ένα πρόβλημα υπάρχει με την υδραυλική βοήθεια. Επειδή το πεδίο ταχυτήτων είναι τεράστιο, ένα τράβηγμα του χειριστηρίου με το χέρι να ασκεί δύμανη 2 κιλών στούς 180 κόμβους, θα είχε πολύ πιό έντονη ανταπόκριση από το αεροπλάνο αν η ταχύτητα ήταν 320 κόμβοι. Με άλλα λόγια ο χειριστής χάνει την αίσθηση.
Η αίσθηση αυτή είναι πολύ σημαντική, ειδικά στον έλεγχο του "πάνω-κάτω" (τράβα μαλλί-άσε μαλλί που έλεγε και ο Εξαρχάκος). Γιατί το πάνω-κάτω αν γίνει πολύ απότομα, η δύναμη g που θα εξασκηθέι στο αεροπλάνο μπορέι να κάνει ζημιά στο αεροπλάνο, και στους (περισσότερους) επιβάτες δεν θα άρεσε καθόλου. Αν η δύναμη που εξασκεί ο χειριστής είναι μικρή, μπορεί το αεροπλάνο να μήν "ακούσει" σε κάποια κρίσιμη φάση (προσγείωση-απογείωση κλπ). Επίσης υπάρχει ο κίνδυνος του jet upset (όπως έγινε στο Φαλκον).
Οι σχεδιαστές λοιπόν, έφτιαξαν ένα σύστημα, το λεγόμενο pitch feel (ή elevator feel computer) . Υπάρχουν και αντίστοιχα rudder feel computers. Αυτό, με ένα σχετικά απλό τρόπο, χρησιμοποιεί ένα ελατήριο και στοιχεία ταχύτητας του αεροπλάνου. Όσο η ταχύτητα ανεβαίνει, το ελατήριο "σφίγει", κάνοντας το χειριστήριο βαρύτερο. Όσο πέφτει η ταχύτητα, το ελατήριο χαλαρώνει.
Στο Φάλκον, το pitch feel δεν δούλευε, ή δεν δούλευε σωστά.
Στα περισσότερα αεροπλάνα, απαγορεύεται να πετούν με το feel computer χαλασμένο. Στο Φάλκον υπήρχε περιορισμός που του επέτρεπε να πετάει μέν, αλλά όχι παραπάνω από διακόσους-τόσους κόμβους.
Χωρίς να μπώ σε λεπτομέρειες για το συγκεκριμένο ατύχημα, σε γενικές γραμμές, το αεροπλάνο πήγαινε....μαμιόντας στην κάθοδο. Ο αυτόματος άρχισε να κάνει κάτι τρελλά (μάλλον λόγο της βλάβης) , ο χειριστής επενέβει με τα χέρια, αλλά:
1) λόγο της βλάβης του pitch feel και της μεγάλης ταχύτητας, οι πιέσεις στο χειριστήριο που εξασκούσε ο χειριστής είχαν πολύ ακραίες αντιδράσεις από το αεροπλάνο. Το αεροπλάνο άρχισε να ανεβαίνει πολύ απότομα, ο πιλότος προσπάθησε να το σταματήσει βάζοντας πίεση μπροστά. Το αεροπλάνο αντέδρασε και πάλι ακραία προς τα κάτω και έτσι αρχισε μιά διελκυνστίδα μεταξύ πιλότου-αεροπλάνου, που κατέληξε σε jet-upset (πολύ βίαια σκαμπανευάσματα του αεροπλάνου)
2) Καθ'ομολογία του ιδίου στο δικαστήριο, η εκπαίδευσή του στον συγκεκριμένο τύπο ήταν ελλειπής και παραδέχθηκε ότι δεν είχε ιδέα γιατί το αεροπλάνο αντιδρούσε έτσι.
3) Όντας πολύ έμπειρος κυβερνήτης 737-200/400, ενστικτιωδώς εφάρμοζε τακτικές 737 σε Φάλκον για να "μαζέψει" το αεροπλάνο!